Maria Dermoût en haar ‘Blokkendoos’

Wie in Noordwijk aan Zee de Atjehweg inrijdt ziet op een duintop een grote rechthoekige villa, die de toepasselijke naam ‘Blokkendoos’ draagt. Deze villa is in de vorige eeuw bekend geworden door haar bewoonster Maria Dermoût, die hier de laatste jaren van haar leven doorgebracht. Velen zullen haar niet kennen, maar halverwege de vorige eeuw was zij bekend dankzij een aantal boeken, die zij over haar roots in Nederlands-Indië had geschreven. 

Zij kreeg daarvoor verschillende literaire prijzen. Villa De Blokkendoos werd in 1933, in opdracht van H.C.W. Brandtz-Buys Troost gebouwd. De architect was Theo Theunissen, die zich na de WO I in Noordwijk had gevestigd. Hij was onder meer de ontwerper van het mausoleum van de operazanger Jac. Urlus op de R.K. Begraafplaats te Noordwijk Binnen. Brandtz-Buys Troost was een zeer verdienstelijk pianist. Op de bovenste etage stond zijn vleugel en tijdens het spelen had hij een prachtig uitzicht over de duinen. De stijl waarin De Blokkendoos is gebouwd, doet denken aan de Amsterdamse School. Maria Dermoût werd in 1885 in Pekalongan op Java geboren en overleed in 1962. Haar vader beheerde in Pekalongan een suikerplantage. Haar moeder heeft zij niet gekend, want zij overleed enkele maanden na haar geboorte. Haar vader was bang dat zij te veel onder invloed zou raken van het Indische personeel en zond haar in 1900 naar een gymnasium in Haarlem om daar haar middelbare opleiding af te ronden. 

In 1906 keerde zij naar terug naar Nederlands Indië. In 1907 trouwende ze met jurist en bestuursambtenaar Isaac Johannes Dermoût. Het paar verhuisde verschillende keren, totdat zij op de Molukken terechtkwamen, waar ze bijna vijf jaar bleven. Tot Isaac’s pensionering in 1933 verhuisden ze nog een paar maal tot ze definitief naar Nederland vertrokken. Maria Dermoût tobde nogal met haar gezondheid. Ze ging een tijdje naar Zwitserland om op te knappen en onderging operaties. Haar zoon Hans overleed in 1945 in een Jappenkamp. Haar man overleed in 1952, waarna zij bevriend raakte met de geoloog Aldert Brouwer. In de vijftiger jaren verhuisde zij naar Noordwijk aan Zee, waar zij haar intrek nam in genoemde villa De Blokkendoos aan de Atjehweg. 

Opmerkelijk is, dat zij pas op 65-jarige leeftijd debuteerde. Daarbij greep zij steeds terug op de tijd, die zij in Nederlands Indië had doorgebracht. Zij was niet bepaald een opvallende schrijfster en stond in een andere verhouding tot de werkelijkheid dan bij de meeste andere Nederlandse auteurs het geval was. Haar wereld was diffuus, opgebouwd uit heden en verleden, uit werkelijkheid en overlevering, bevolkt met levenden en afgestorvenen, met werkelijke mensen en mythologische figuren. Zeker in het buitenland oogstte zij met haar boeken veel succes. Sommige boeken zoals ‘De tienduizend dingen’ werden in meer dan tien verschillende talen vertaald. Met haar zangerige manier van praten en haar bijzonder gebaren, vooral van de handen, maakte zij de indruk van een echte Indische dame. Ze had iets beschaafd en verfijnds over zich.

Elke maand stelt Kees Verweij voor het Genootschap Oud Noordwijk een stukje samen over oud en nieuw Noordwijk onder de naam Van Dam tot Wurft. In het Museum Noordwijk is nog tot en met 17 september de expositie Wijsmuller & Berkemeier te zien.

Openingstijden van het museum zijn, dinsdag tot en met zaterdag van 11.00 tot 17.00 uur, zondag van 12.00 tot 16.00 uur. Meer informatie via de site: www.museumnoordwijk.nl, telefoon: 071-3617884.