De vroegere Ned. Hervormde Kerk in de Hoofdstraat

Een van de weinige historische monumenten, die Noordwijk aan Zee nog kent, is de fraaie voormalige Nederlands Hervormde Kerk in de Hoofdstraat. De kerk, ook wel kapel genoemd, staat er al bijna 400 jaar en werd in het begin van de vorige eeuw tot tweemaal toe aan de achterkant vergroot. Zeker in de eerste eeuwen vormde deze kapel een markant punt in het dorp en stak een behoorlijk stuk boven de andere gebouwen uit. Tegenwoordig staat zij er misschien wat verloren bij, weggestopt tussen de omliggende winkels.

In april 1646 gaven de Staten van Holland toestemming om een nieuwe hervormde gemeente in Noordwijk aan Zee te stichten. De toenmalige kerkmeesters sloten een lening van 5000 carolusguldens naast het geld, dat ze inmiddels hadden ingezameld. Van dit geld kochten ze een perceel, waarop ze in 1647 het huidige kerkgebouw en de pastorie lieten bouwen. Achter de kapel werd een kerkhof ingericht, omgeven door een lage muur. Voor deze nieuwe kapel stond een oude middeleeuwse kapel, die tijdens de tachtigjarige oorlog behoorlijk te lijden heeft gehad. Zij stond precies op het driehoekige pleintje, waar nu o.a. regelmatig de viskraam te vinden is. Voordat deze kapel werd afgebroken werd daar in 1646 de eerste predikant van Noordwijk aan Zee, Ds. Cornelius van Rossum, in zijn ambt bevestigd.
Deze nieuwe kerkelijke gemeente telde in het begin slechts 95 lidmaten. Ruim 100 jaar bleef de kapel in haar oorspronkelijke gedaante en pas in 1770 vond de eerste verbouwing plaats onder leiding van Ds. Abraham van Rooyen. In de loop van de 19e eeuw vonden er verschillende onderhoudswerkzaamheden plaats en werd er bovendien een nieuwe pastorie gebouwd. De meest ingrijpende verbouwing vond rond 1900 plaats. Achter de kapel werd een nieuw kerkgebouw opgericht, dat tegen de kapel werd aangebouwd. Niet lang daarna werd de houten balustrade rond de bovenkant van de toren hersteld en werd tevens de ingang naar de toen gelden opvattingen verfraaid. Ondanks deze uitbreiding bleek het kerkgebouw rond 1927 weer veel te klein. Over de eerste uitbreiding werd een nieuwe uitbreiding heen gebouwd. Toen deze klaar was, werd, voornamelijk uit financiële overwegingen, de bouw stopgezet. De bedoeling was de oude kapel af te breken en de nieuwe uitbreiding tot aan de Hoofdstraat door te trekken. Gelukkig werd dit plan nooit uitgevoerd. Zo heeft een crisis soms ook zijn positieve kanten.
In 1963 stelde Monumentenzorg een onderzoek in naar de bouwkundige staat van de oude kapel en concludeerde dat een aantal herstelwerkzaamheden dringend noodzakelijk was. Tevens werd gepleit een scheiding aan te brengen tussen het oude en nieuwere deel van de kerk. Architect Van der Sterre stelde een restauratieplan op. Dankzij vele giften, overheidsbijdragen e.d. kon het restauratieplan grotendeels worden uitgevoerd. Daarbij werd zoveel mogelijk teruggegrepen naar de oorspronkelijke staat. Toen kwam de fusie tussen de hervormde en gereformeerde gemeente en was het noodzakelijk de hervormde kerk inclusief de oude kapel af te stoten. Deze wordt thans benut voor exposities, muziekuitvoeringen enz.