De deur op een kiertje
Het aantal mensen dat de Tweede Wereldoorlog bewust heeft meegemaakt, neemt af. Ook mijn ouders zijn alweer enkele tientallen jaren geleden overleden. Maar hun verhalen blijven me bij. Mijn moeder was zestien toen de oorlog uitbrak en mijn vader twintig. Twee jonge mensen: ze woonden in Rotterdam en maakten de bombardementen van dichtbij mee. Naarmate de tijd vorderde, nam de armoede, het tekort aan voedsel en de angst toe. Mijn moeder beschreef hoe ze eens naar haar werk ging en zag dat er ergens aan een boom een man was opgehangen. Huiverend liep ze verder. Steeds vaker werden op een willekeurig moment razzia’s gehouden, Mijn oom Karel werd als jonge jongen opgepakt en in Duitsland te werk gesteld. Mijn vader werd opgepakt, maar heeft zich met een flinke hoeveelheid branie weten te redden. Vanuit Rotterdam was hij met een grote groep jonge mannen naar Delft gebracht om van daar uit naar Duitsland te worden vervoerd. Die nacht zouden ze overnachten in een lagere school. Hij had ergens een paar oude legerkistjes op de kop weten te tikken – de enige schoenen die hij had- en die had hij ook op deze avond aan. Ze werden naar binnen geduwd, maar rechtop en luid stampend, liep hij door de achterdeur naar buiten. Pure bluf, maar de Duitsers dachten dat hij een of andere functionaris was. Eenmaal op straat zag hij voordeuren op een kiertje openstaan en waagde het erop. Er was eten, een bed en de volgende dag kon hij naar een onderduikadres. Willekeurige medeburgers hebben hem toen geholpen, belangeloos, met gevaar voor eigen leven.
Op dodenherdenking is het even stil. Dat is een kostbaar moment. In onze rumoerige samenleving is het immers maar zelden stil. We hebben meningen, oordelen, hechten aan onze vrijheid, maar willen wel graag dat anderen het voor ons oplossen wanneer we onszelf hebben overschat en ons te ver in de zee hebben gewaagd. Maar op dit stiltemoment denken we met dankbaarheid en respect terug aan al die jonge mensen die hun leven hebben gegeven, toen in die oorlog, later in vredesmissies. Maar altijd voor anderen. Onze familie heeft in de oorlog moeten sappelen, maar geen grote verliezen geleden. Ze zaten niet in het verzet en hadden ook zo al de handen vol om te overleven. Of ik zelf zo heel heldhaftig zou zijn geweest, weet ik niet. Maar op de avond van 4 mei, in die zachte stilte vraag ik het me altijd weer af.... hoe kan ik mijn deur voor zomaar iemand op een kiertje zetten?
Ds. Petra van der Burg, Protestantse wijkgemeente Noordwijk