Hoe de Duin- en Bollenstreek in 1943 al Hilversum III had
Op 11 oktober 1965 gaat de publieke radiozender Hilversum 3 (III) van start en houdt het vol tot 30 november 1985. Toch is dit niet de eerste Hilversum III. In Noordwijkerhout maken vier jongemannen vanaf augustus 1943 tot het eind van de Tweede Wereldoorlog hun Hilversum III. Hoe zo?
Eind april – begin mei 1943 breken er stakingen in Nederland uit tot grote onvrede van de bezetters. De aanleiding is de oproep van de nazi’s dat de voormalige Nederlandse militairen alsnog in krijgsgevangenschap in Duitsland moeten. Ze moeten daar werken in de arbeidsinzet. De uitzendingen van Radio Oranje en de BBC worden door de bezetters als aanleiding beschouwd voor de stakingen. Reeds op 13 mei 1943 krijgen de Nederlanders te horen dat zij hun radio’s moeten inleveren. Beloofd wordt dat de toestellen ‘na de oorlog’ weer opgehaald kunnen worden. Wie zijn toestel achterhoudt, riskeert een zware straf: het concentratiekamp.
Hilversum I en II, volledig gecontroleerd door de Duitsers, blijven gewoon uitzenden. Het aantal luisteraars is natuurlijk door de maatregel flink afgenomen.
Geen radio meer en toch informatie uit London.
Doordat de radio’s in beslag zijn genomen, krijgt men geen nieuws meer en zeker niet van Radio Oranje of de BBC. Daarom starten op 4 augustus 1943 vier vrienden: Jan en Jaap Versélewel de Witt Hamer, Leo Verbeek en Theo Horsthuis een ondergronds blad. Geen van de mannen beheerst het steno. Om de beurt schrijven ze een regel op. Jan maakt de vier notities vervolgens tot één verhaal. Rens Benning en Thea Verbeek typen het verhaal en maken meerdere exemplaren met behulp van doorslag papier. Het blad krijgt de naam Hilversum III. Voor deze naam wordt gekozen omdat Hilversum I en II door onze bezetters gecontroleerd worden en Hilversum III de stem van de waarheid zal doen horen. Op 19 augustus 1943 komt het eerste nummer uit. In november weten zij beslag te leggen op een cyclostyle-machine en kunnen zij stencilen.
Weer later kan er zelfs bij drukkerij Buyze in Noordwijk-Binnen gedrukt worden. 500-1500 nummers per keer. De drukker, zijn zoons, de letterzetter en Jan Versélewel de Witt Hamer staan samen achter de letterkast om het zetsel van de tekst te maken. Thuis heeft Jan dan al linoleumsneden voor de koptekst en de illustraties gemaakt. Wonende in Noordwijkerhout moet hij de doorlaat van de tankval aan de Gooweg passeren. De tankval loopt van de zee naar de Leidse Vaart.
Op de terugweg zit het nieuwe nummer dan in pakpapier verpakt achter op zijn fiets. Alle keren heeft hij zonder problemen de Duitse doorlaatpost kunnen passeren. Het “Halt Ausweiss!” van de Duitse wachtpost is met het onmiddellijk pakken naar de binnenzak steeds beantwoord met “Schon gut”.