Portretrecht, hoe zit het daarmee?
Je neemt een foto van iemand en je bent van plan om die naar de krant te sturen of op social media te plaatsen. Dit laatste is iets dat waarschijnlijk miljoenen keren per dag gebeurt. Een 'onschuldig' plaatje zal geen opschudding teweeg brengen maar wat als er een persoon is afgebeeld, die iets doet waarvan hij niet wil dat de hele wereld ervan kan meegenieten?
Eerst maar eens kijken wat er in de wet staat, zei mijn leermeester mij vroeger altijd. Het portretrecht is geregeld in de auteurswet. Artikel 21 van die wet bepaalt kort gezegd dat als een portret gemaakt is zonder daartoe strekkende opdracht, de maker de foto niet openbaar mag maken voor zover een redelijk belang van de geportretteerde zich daartegen verzet. Klinkt redelijk, maar dan komt het. Want wanneer is er sprake van een redelijk belang? De belangen van beide kanten moeten worden afgewogen.
Een foto van iemand bij een nieuwsbericht in de krant kan zijn toegestaan door de nieuwswaarde ervan, ook al is die persoon er zelf niet blij mee dat hij in de krant staat. Het algemene belang van de vrije nieuwsgaring gaat in dat geval dan voor het persoonlijk belang. Er is niets op tegen om foto's te maken in de openbare ruimte en die te publiceren. Maar je moet wel afwegen welke belangen die deze gefotografeerde mensen zouden kunnen hebben. Publiek in een winkelstraat is wat anders dan blote badgasten op het strand. Bij twijfel is het dus beter om vooraf maar toestemming te vragen.
Het gaat hier samenvattend om afweging van verschillende met elkaar botsende belangen. Enerzijds heb je het eigen belang van bescherming van de persoonlijke levenssfeer, je privacy dus, vastgelegd in het portretrecht. Maar aan de andere kant heb je de persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting dat laatst zo uitgebreid aan de orde was in het Wilders proces. Het zijn allemaal grondrechten die dus voor iedereen gelden maar die zoals gezegd onder omstandigheden met elkaar kunnen botsen. Of een grens is overschreden beslist natuurlijk uiteindelijk de rechter.
Een voorbeeld tot slot. De Volkskrant ging de fout in door een duidelijke, suggestieve foto van een man met een kaal hoofd en een baard, samen met een gewapende marechaussee, te plaatsen met het bijschrift "Is Schiphol nog wel veilig". De krant moest € 1.500,- aan de man betalen voor schending van privacy van de man. Dat belang woog zwaarder dan de persvrijheid en vrijheid van meningsuiting. Wordt vervolgd.
Hans Hinnen, BO ombudsman
info@hanshinnen.nl