Tekstborden in Oude Jeroenskerk in oude glorie gerestaureerd

historie • In de Oude Jeroenskerk nemen vier zeventiende-eeuwse tekstborden een gezichtsbepalende plaats in. Het zijn borden die na de reformatie tot stand zijn gekomen, zoals in meer protestantse kerken.

De drie borden dateren uit 1624, 1638 en 1650 waarop teksten van de Tien Geboden, de Geloofsbelijdenis en het Onze Vader staan. Deze serie vormt een uniek monument in Nederland omdat ze nog steeds hangen op de oorspronkelijke locatie.

Een vierde bord, geschonken door het echtpaar Van Eussum-Van der Does, hangend aan de noordwand (voorheen aan de westzijde) van de kerk, heeft een fors formaat en wordt gerekend tot de grotere tekstborden in Nederland. Met een hoogte van ruim acht meter is het een beeldbepalend element in de kerk. Dit tekstbord onderscheidt zich van de andere drie, omdat de vier gekalligrafeerde bijbelteksten geen betrekking hebben op het avondmaal.

Erfgoedspecialist

In de loop de eeuwen waren door verstoffing en lichtinwerking de teksten van de borden vervaagd en de kleuren verbleekt.

Op aanraden van de architect P.D. van Vliet is subsidie aangevraagd bij zowel het Restauratiefonds van de Rijksoverheid als bij de Provincie Zuid-Holland. De Provincie kende een subsidie toe van 35 procent van de kosten van de restauratie. Toen het Restauratiefonds besloot de aanvraag niet te honoreren is erfgoedspecialist Marco Blokhuis, verbonden aan het Catharijneconvent in Utrecht, gevraagd een oordeel te geven over het belang van de restauratie.

Nationaal kerkelijk erfgoed

Blokhuis is van mening dat het gaat om kerkelijk erfgoed van nationaal belang.

"Het belang van de borden is meer dan alleen hun ouderdom en hun beeldbepalende plaats in de kerkruimte. De tekstborden vertellen ons meer over de inrichting van het vroeg-Reformatorische kerkinterieur, de kerkdiensten in die tijd en het gebruik van het koor, maar ook over de makers van de borden, de opdrachtgevers en de door de staat beschermde godsdienst. Door hun onderlinge samenhang, kwaliteit van uitvoering en hun betekenis in het vroeg zeventiende-eeuwse kerkinterieur behoren zij als ensemble tot de Collectie Nederland. Dit betekent dat de vier tekstborden worden gerekend tot kerkelijk erfgoed van algemeen nationaal belang waarvan het zeer de moeite waard is om deze te restaureren en in goede staat door te geven aan volgende generaties."

Aanvraag subsidies

Het College van Rentmeesters van de PKN te Noordwijk heeft mede op grond van dit oordeel besloten de restauratie door te zetten. Ze heeft de restauratie van de borden opgevat als een project dat met grote zorgvuldigheid tot een gewenst resultaat moest leiden. In de praktijk betekende dit een aanvraag van aanvullende subsidie bij diverse instanties, resulterend in bijdragen van in totaal 19.000 euro en een aanvraag van offertes bij gespecialiseerde bedrijven, waarbij het restaureren van de borden in de oorspronkelijke staat belangrijk was, maar ook de houdbaarheid daarvan gedurende een reeks van jaren.

Uiteindelijk werden aanvullende subsidies verkregen van het Prins Bernhard Cultuurfonds, het Hendrik Muller Fonds, het Baalbergenfonds, de Gravin van Bylandt Stichting en het DinamoFonds. Tenslotte waren er nog schenkingen van privépersonen.

De offerte van de Jongh Schildersbedrijf te Waardenburg bleek met veel gevoel voor precisie en liefde voor het erfgoed te zijn opgesteld zodat unaniem werd besloten het werk aan dat bedrijf te gunnen. De totale kosten van de restauratie beliepen uiteindelijk € 63.000,-. De Protestantse Gemeente te Noordwijk heeft € 22.000,- meebetaald aan de restauratie.

Vlak voor de Coronatijd werd het project voltooid en konden de borden op hun oorspronkelijke plaatsen worden teruggehangen. Nu de kerkdiensten met bezoekers weer op gang komen, kunnen kerkgangers met eigen ogen aanschouwen hoe goed de restauratie is gelukt. Het meest fascinerend is toch wel dat de teksten zelfs voor mensen uit de 21e eeuw nog zo goed te lezen zijn.

In 2021 zijn de borden publiekelijk te bezichtigen tijdens de zaterdagopenstellingen.