Hoe De Zuid zich ontwikkelde

Hierboven is een opname van De Zuid te zien van bijna 130 jaar geleden. Er is nog geen villa of hotel te bekennen, behalve misschien aan de Zuid-Boulevard, waar de eerste hotels en vakantiewoningen aan de verre horizon gevestigd zijn. Vanaf die tijd heeft dit gebied zich sterk ontwikkeld. 

Nu staan overal hotels en villa’s langs verschillende wegen. Verder zijn de laatste tijd veel bomen aangeplant. Op onderstaande foto is deze ontwikkeling duidelijk te zien. De vraag is hoe dit zich allemaal ontwikkeld heeft. Een tipje van de sluier wordt opgelicht in het tijdschrift Eigen Haard van oktober 1883, waarin de heer J.A. Bientjes zijn visie geeft op de toekomstige ontwikkeling van Noordwijk. Bientjes wist waarover hij sprak, want hij was destijds directeur van de “Maatschappij Noordwijk”, die tot doel had een groot gedeelte van het duingebied van Noordwijk aan Zee te gaan exploiteren. Hij sprak daarbij over de realisering van de nieuwe badplaats.

De aanzet tot deze ontwikkeling vond in de zomer van 1881 plaats toen drie Amsterdamse makelaars bij burgemeester Pické op bezoek kwam en plannen voorlegden om het uitgebreide duingebied te gaan exploiteren. De burgemeester was direct enthousiast en stelde vervolgens aan de gemeenteraad voor de benodigde gronden aan te kopen. Het was niet de bedoeling dat de gemeente zelf de exploitatie ter hand nam, maar droeg in maart 1883 de aangekochte gronden over aan de inmiddels opgerichte “Maatschappij Noordwijk tot exploitatie van duingronden”. Tot directeur werd de eerdergenoemde heer Jan Alle Bientjes, leraar aan de ‘s-Rijks Hoogere Burgerschool te Utrecht, benoemd.

Na de oprichting ging men voortvarend te werk. Tuinarchitect Wattez ontwierp de wegen door de duinen en ontwierp verder een weide, waar koeien konden grazen en verse melk konden leveren aan bezoekers van de Laiterie langs de huidige Erasmusweg. De Laiterie is eind vorige eeuw afgebroken. De weide bleek geen succes, want de duinen waren veel te droog om er een weiland aan te leggen. Evenmin succesvol bleek de rustieke houten brug halverwege de huidige Erasmusweg, die een duinvallei overbrugde. Na vier jaar stortte deze brug na een zware storm in elkaar.

Bientjes had nog meer pijlen op zijn boog. Hij sprak nog over een groot badhuis, diverse hotels, villa’s, een schietbaan, een hertenkamp en een vakantiekolonie voor de Nederlandse jeugd. Verschillende onderdelen van dit plan zijn inderdaad gerealiseerd, zoals alle wegen in De Zuid, Villa Stirum aan de Prins Hendrikweg, de opzichterswoning aan de Oude Zeeweg en Hotel Huis ter Duin met de daarbij behorende dependances.

Opvallend was dat destijds de noodzaak van een stoomtramverbinding nauwelijks werd gevoeld. Na een poosje begon men toch te denken aan een tramverbinding naar het treinstation Piet Gijzenbrug te Noordwijkerhout, maar dit voorstel werd van hogerhand verworpen. Uiteindelijk werd gekozen voor het traject Noordwijk-Rijnsburg. In Rijnsburg kon men dan overstappen op de lijn Katwijk-Leiden, die al eerder was gerealiseerd. Op 22 juni 1885 vond de feestelijke opening van de tramverbinding plaats. Vanaf dat moment begon de badplaats zich geleidelijk verder te ontwikkelen.