Hoe aan de Coepelduinen werd geknaagd

Wie vanaf Noordwijk Binnen richting de Van den Berghstichting en Estec wandelt zal merken, dat de binnenkant van de Coepelduinen behoorlijk steil naar beneden loopt. Dit is niet altijd zo geweest. Wanneer je oude kaarten van voor de Eerste Wereldoorlog bekijkt dan zie je dat deze Coepelduinen heel wat breder waren en veel geleidelijker naar het binnenland afliepen.

Begin vorige eeuw nam de bloembollenteelt een hoge vlucht en daarmee nam ook de behoefte aan geschikte bollengrond sterk toe. Naar voorbeelden elders in de bollenstreek, waarbij grote gedeelten van de oude duinen werden afgezand, keek men ook in onze omgeving of er nieuwe bollengrond te creëren viel. Rond 1911 viel het oog op de binnenkant van de Coepelduinen tussen Katwijk en Noordwijk. Van uit de Dienst der Domeinen werd concessie verleend aan de firma Van den Elshout te Scheveningen om de binnenkant van deze duinen af te graven tot de lijn, die 600 meter was verwijderd vanaf het strand. In de Katwijkse Uitwatering werd een stortsteiger gemaakt om het vrijkomende duinzand snel te kunnen afvoeren. De vrijkomende grond werd door de Dienst der Domeinen publiek verpacht. Na enige tijd werd de concessie aan een andere firma verleend, omdat deze afzanderij te weinig geld opbracht. De nieuwe ondernemer zette echter machines in, waardoor het werk efficiënter en sneller kon gebeuren. De werkzaamheden gingen door tot ongeveer 1930. In totaal werd er ongeveer 40 hectare nieuwe bollengrond opgeleverd, die voornamelijk werd verpacht aan de N.V. Verenigde Culturen aan de Schiestraat. Op een gegeven moment werd het zelfs zo lucratief om zowel zand als nieuwe bollengrond te winnen, dat er stemmen opgingen om over de gehele lengte nog eens 100 meter extra af te zanden. Verder werd voorgesteld ook de Koepelweg af te graven en deze weg geheel te laten verdwijnen. Toen was voor vele natuurbeschermers en verschillende andere instanties de maat vol. Dit gehele gebeuren werd al geruime tijd met toenemende verontwaardiging bekeken. De Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten richtte een scherp protest tot de Dienst der Domeinen en kreeg daarbij bijval van de Gemeente Noordwijk en de Stichting Heemschut bij monde van prof. Dr. L. Knappert. De zandwinning werd abrupt stilgelegd en bleven het stukje duin, waar ooit het befaamde Koepeltje stond en de Koepelweg gespaard. Vooral de uitstekende duinheuvel, waar sinds mensenheugenis een koepel heeft gestaan, spreekt tot de verbeelding. Deze koepel, die uiteindelijk in 1911 is verdwenen, hoorde vroeger bij het landgoed Vinkeveld en diende als aangenaam verblijf tijdens het drinken van de thee. Vandaar had men een prachtig uitzicht over het landgoed en Noordwijk Binnen. De Duitse Schilder Liebermann schilderde hier een van zijn vele vergezichten. De bollengrond, die door deze afgravingen was ontstaan, is nu niet meer als bollengrond in gebruik. In de jaren '60 werd een gedeelte verkocht aan ESTEC. Het andere deel kwam in handen van de Dr. Willem van den Berghstichting, die daar later een kinderboerderij en andere recreatieve voorzieningen aanbracht.