Volksvertegenwoordiger

Het was een prachtig verhaal wat onze burgervader uitsprak ten overstaan van zijn brave burgers met interesse voor het lokaal bestuur. Die de moeite genomen hadden om naar 'het stadhuis' te komen, elkaar en onze bestuurders het beste toe te wensen en te spreken over gebeurtenissen in het afgelopen jaar. Hierbij kwam de speech van de burgemeester natuurlijk ter sprake, met de fusie met Noordwijkerhout, de zin en onzin van krantenartikelen en de toekomst als meest gehoorde onderwerpen.

Waar ik weinig over hoorde was de passage waarbij de raadsleden ter sprake kwamen. Ik citeer Rijpstra even: 'Een volksvertegenwoordiger moet onafhankelijk zijn, haar afweging kunnen maken zonder last en ruggespraak. Geen cliëntalisme. Belangrijk is om informatie van alle kanten tot je te nemen, feiten te vinden en daarop je mening te baseren. Zonder last of ruggenspraak. Door de burgemeester kennelijk aangehaald (zo bewijst een tussenzin met: 'dit geldt ook voor onderzoekjournalisten') naar aanleiding van de zeer discutabele waarheid in recente krantenartikelen.
Maar wat betekent het nu eigenlijk? Zonder last of ruggespraak. In feite een in deze moderne tijd achterhaalde term. Het stamt uit de tijd dat Nederland uit gewesten bestond. Het is in 1983 in de Nederlandse grondwet geschrapt als verplichting voor landelijke volksvertegenwoordigers.
Toch moeten gemeenteraadsleden hun belofte of eed afleggen met deze term als basis. In zoverre heeft de burgemeester dus recht van spreken.
Maar de betekenis? Last betekent zoveel als 'een opdracht meekrijgen waar per se niet van mag worden afgeweken'. Met andere woorden: raadsleden moeten individueel en zelfstandig tot een standpunt komen.
Niet 'individuele belangen' maar slechts 'het algemeen belang' telt na het afleggen van de eed.
Ruggespraak komt van het Duitse Rücksprache. Dat heeft weinig met 'rug' te maken, maar wel met 'terug'. Dat zoveel betekent als dat je een stemming niet mag ophouden door eerst een overleg te houden met opdrachtgever of achterban.
Wie, zoals ik, de politiek op de voet volgt, moet nu dus glimlachen. In deze tijd is het nog al wat om politici te vragen algemeen belang te stellen boven hun partijpolitiekbelang.
Ook schorsingen van vergaderingen met als doel om met de fractie te overleggen, soms zelf met de inbreng van partijbestuurders en belanghebbenden zijn, op basis van het begrip, tegen de regel. Dus is er maar een conclusie mogelijk: de hedendaagse politieke cultuur, met haar lokale politieke partijen, met hun verkiezingsbeloften, uitgangspunten en vaste programma's, met de vereiste fractiediscipline en ook nog eens met coalitieafspraken, hebben dit begrip tot een wassen neus gemaakt. De belofte of eed van onze lokale volksvertegenwoordigers in het midden van de raadskring, op ons prachtige gemeentewapen, ten overstaan van de man met de ketting, is leuk voor de foto in het familiealbum, maar… Juist!